«Είναι γεγονός ότι αρκετοί Έλληνες χορευτές φεύγουν στο εξωτερικό. ‘Ναι’ ξεχωρίζουμε… κάνουμε ‘μπαμ’… Γιατί σαν λαός έχουμε ένα ταμπεραμέντο που αν αντιληφθούμε ότι αυτό συνδυάζεται μ’ ένα ταλέντο στο χορό, τότε δεν διστάζουμε καθόλου να το δείξουμε. Θα μπούμε μπροστά!»
Συνέντευξη στην Καρολίνα Παππού
Ο Πλωτίνος Ηλιάδης υπογράφει την επιμέλεια κίνησης στην παράσταση «Οιδίπους τύραννος» που περιοδεύει αυτό το καλοκαίρι ανά την Ελλάδα.
Το μεταπτυχιακό του με τίτλο «Εκπαίδευση στο Χορό» στο Τμήμα Επιστημών Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης είναι ο λόγος που ο Πλωτίνος Ηλιάδης επισκέπτεται συχνά τη συμπρωτεύουσα. Τον συναντήσαμε στο Pas Par Tu Centre, όπου και μας μίλησε για την πορεία του στο χορό, καθώς και για το βιβλίο που γράφει με τίτλο «Εγχειρίδιο Σύγχρονου Χορού».
Πότε αποφασίσατε ότι θα ασχοληθείτε επαγγελματικά με τη γυμναστική και το χορό. Ποιο από τα δύο προηγήθηκε;
Προηγήθηκε η γυμναστική και ο λόγος ήταν ότι από νεαρή ηλικία είχα ασχοληθεί με τον πρωταθλητισμό και συγκεκριμένα με το στίβο και τους δρόμους ταχύτητας. Η γυμναστική ήταν πολύ μεγάλη αγάπη, ένα καταφύγιο στην εφηβεία κι ένας δρόμος εκτόνωσης σε συνδυασμό με το ταλέντο που είχαν δει τότε οι προπονητές μου. Μεγάλη αγάπη ήταν η διαδικασία της προπόνησης και της εξάσκησης. Νομίζω ότι εκεί γεννήθηκε η πειθαρχία και η αγάπη για να ξεπερνάω τα εμπόδια. Μετά την εφηβεία ακολούθησε η σπουδή στο Τμήμα Επιστημών Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού. Μπορώ να πω τώρα, στην ηλικία που είμαι ότι ήταν μια πολύ ωραία επιλογή γιατί μ’ έφερε πιο κοντά στο θεωρητικό κομμάτι του τι μπορεί να κάνει το σώμα και ποιες είναι οι λειτουργίες του, έτσι ώστε να ωριμάσει αυτό μέσα μου μετά την ηλικία των 30 κι έτσι ν’ αρχίσω να συνθέτω πράγματα σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο. Ο χορός ήρθε κάπου στην ηλικία των 24, μετά τις σπουδές στο ΤΕΦΑΑ. Οπότε, όταν προέκυψε ο χορός ένιωθα ότι έχασα χρόνο από τη ζωή μου. Άργησε να γίνει αυτή η γνωριμία. Ας πούμε ότι η γυμναστική ήταν ο πρώτος έρωτας. Ο χορός ήταν αυτό που με αναστάτωσε, που με τρέλανε. Όταν πρωτογνώρισα το χορό ήθελα πάρα πολύ να καλύψω αυτό το χαμένο χρόνο, αυτό το χαμένο έρωτα που προέκυψε αργά. Κάπως όλα αυτά λειτουργούν ενδόμυχα μέσα μας, χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε, με αποτέλεσμα πράγματα που μου έδωσε ο αθλητισμός να αρχίσω τώρα να τα αντιλαμβάνομαι. Ο τρόπος σκέψης, η πειθαρχία, η προσήλωση άλλαξε πρόσωπο και πήγε στο χορό. Με αποτέλεσμα, να καλύψω σχετικά πολύ νωρίς αυτό το χαμένο έδαφος ξεκινώντας το χορό στην ηλικία των 24. Φυσικά, όπως συμβαίνει σε όλους τους μεγάλους έρωτες, έπεσα με τα μούτρα για αρκετά χρόνια και νομίζω ότι είμαι ακόμη με τα μούτρα σ’ αυτό το οποίο μεγαλώνει, μεταλλάσσεται, εξελίσσεται. Τώρα που τα λέω συνειδητοποιώ ότι ο χορός είναι ο πιο μεγάλος έρωτας της ζωής μου. Μετά λοιπόν τη σπουδή στη γυμναστική, ξαφνικά ήρθε ο χορός, ο οποίος και τα ανέτρεψε όλα.
«Θεωρία και διδασκαλία σύγχρονου χορού». Το συγκεκριμένο μάθημα βασιζόμενος σε ποιου είδους προσέγγιση το διδάσκετε;
Δεν το κρύβω ότι αγαπώ πάρα πολύ το κομμάτι της Επιστήμης, το οποίο έρχεται να κολλήσει σε αυτό που λέγεται Τέχνη. Νομίζω ότι είναι από τα πιο δύσκολα κομμάτια στο χώρο της Τέχνης. Δηλαδή, να ‘παντρευτεί’ η Τέχνη με την Επιστήμη. Νομίζω ότι αυτοί που είναι διατεθειμένοι να το κάνουν είναι αυτοί που έχουν ‘βουτήξει’ και στις δύο αυτές «θάλασσες» κι έχουν δει ότι αν ενωθούν αυτά τα νερά θα προκύψει κάτι πολύ δυνατό. Οπότε, νομίζω ότι ο λόγος που αγάπησα τη θεωρία σύγχρονου χορού είναι επειδή προηγήθηκε η σπουδή στα ΤΕΦΑΑ και η επιστημονική προσέγγιση που πήρα από τους δασκάλους του ΤΕΦΑΑ. Μου πυροδότησε μέσα στο μυαλό μια πιο εμπεριστατωμένη και τεκμηριωμένη εμβάθυνση του τι είναι αυτό που κάνει λειτουργικό το σώμα πραγματικά και ποιοι μηχανισμοί δουλεύουν για να οδηγηθεί σ’ αυτό που κάνει.
Ξεκινήσατε να γράφετε το βιβλίο σας για το Σύγχρονο Χορό το 2016. Να μιλήσουμε για τη συγκέντρωση της βιβλιογραφίας και πώς πυροδοτήθηκε το έναυσμα για να μπείτε στη διαδικασία να γράφετε το συγκεκριμένο βιβλίο.
Η συγγραφή ξεκίνησε όταν το 2016 μου ζητήθηκε να αναλάβω το μάθημα «Θεωρία και Διδασκαλία Σύγχρονου Χορού», από μία επαγγελματική σχολή χορού, όπου εγώ στην προσπάθειά μου να μαζέψω μια βιβλιογραφία ξεκίνησα να δημιουργώ ένα πρώτο notebook για τους σπουδαστές της σχολής. Έτσι, μπήκα σε μια διαδικασία, ήδη στο πρώτο τρίμηνο, να γράψω τα πρώτα δύο κεφάλαια που αφορούσαν καθαρά το δομικό κομμάτι. Από εκεί και πέρα τα κεφάλαια αυξάνονται και πληθύνονται συνεχώς εφόσον οι προσεγγίσεις είναι πάρα πολλές. Η σχετική βιβλιογραφία μεταφρασμένη στα ελληνικά είναι πολύ μικρή. Γνωρίζω ότι δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο. Δηλαδή, ένα βιβλίο στα ελληνικά που να μιλάει για τη θεωρία και τη διδασκαλία του Σύγχρονου Χορού και για τις παιδαγωγικές προσεγγίσεις του Σύγχρονου Χορού. Οπότε, έχω πλησιάσει αρκετά την ξένη αρθρογραφία και βιβλιογραφία. Μέσα από τη δική μου εμπειρία και μέσα από τις γνώσεις που έχω πάρει από τα παιδαγωγικά, από την πρώτη μου σπουδή, προσπαθώ να δω πώς μπορώ να ‘παντρέψω’ τον Χορό και την Εκπαίδευση.
Το ‘στοίχημα’ του βιβλίου είναι να δώσει ένα εγχειρίδιο στους μελλοντικούς δασκάλους, αρχικά για το Χορό και την Εκπαίδευση και σε ένα δεύτερο στάδιο γι’ αυτό που λέμε Δομή και Ύφος του Χορού.
Συνεπώς, η προσπάθεια μου μέσα σ’ αυτό το βιβλίο είναι να αναλύσω αρχικά τα δομικά στοιχεία του χορού και ν’ ανακαλύψω τι είναι αυτό που συμβαίνει σε καθαρά ατομικό επίπεδο. Επιπλέον, σ’ ένα δεύτερο στάδιο επιθυμώ να αναλύσω τα υφολογικά χαρακτηριστικά, δηλαδή αυτά που παραμετροποιούμε, έτσι ώστε να δημιουργήσουμε διάφορες δυναμικές, μέσα από την κίνησή μας κι έτσι να προκύψει αυτό που λέμε η μορφή του χορού. Μέσα από αυτή τη διαδικασία συνεχώς γεννιούνται καινούργιες προσεγγίσεις. Για εμένα οι πιο σημαντικές προσεγγίσεις είναι ο χορός και η εκπαίδευση. Δηλαδή, γίνεται η ταξινόμηση και η κατηγοριοποίηση αυτών των δομικών στοιχείων στα ανάλογα παιδικά τμήματα, έτσι ώστε να τεθούν οι βάσεις σωστά σ’ ένα τεχνικό επίπεδο και κατ’ επέκταση να δούμε πώς μπορούμε να τους πυροδοτήσουμε σ’ ένα εκφραστικό επίπεδο, με αποτέλεσμα να δημιουργήσουμε καινούργιους εν δυνάμει καλλιτέχνες που θα εκφραστούν μέσω της κίνησης. Οπότε, ναι, η προσέγγιση του βιβλίου αυτού είναι πολυδιάστατη.
Έχετε σκεφτεί πώς θα ονομάσετε το βιβλίο σας;
Ήδη έχει πάρει ένα όνομα λόγω της ανάγκης του σχετικού μαθήματος, οπότε ξεκίνησε ως «Εγχειρίδιο Σύγχρονου Χορού». Αν θυμάμαι καλά τον πρώτο χρόνο που ξεκίνησε ήταν γύρω στις 100 σελίδες. Αυτή τη στιγμή έφτασε στις 400 σελίδες με τα κεφάλαια που προσθέτω και εύχομαι να έχω την ίδια διαύγεια να το πάω στις 4000, να γίνουν τόμοι και να έχω αρκετές διαφορετικές προσεγγίσεις, ώστε αν αφήσω κάτι να είναι αυτό το μικρό λιθαράκι από διάφορα κεφάλαια που να αγκαλιάζουν το Σύγχρονο Χορό, μέσα από διαφορετικές προσεγγίσεις.
Για το βιβλίο αυτό θα μπορούσα να πω ότι είναι το πρώτο μου παιδί, που συνεχώς το ξανά διαβάζω και λέω: ‘Παναγία μου’… Το επαναπροσδιορίζω και θέλω να το φτιάξω και να το κάνω καλύτερο. Οπότε συνεχώς του παρέχω φροντίδα. Με τις συνεχείς γνώσεις και την καινούργια βιβλιογραφία που παίρνω στα χέρια μου ανασυντίθενται πράγματα ως προς τη βελτίωση και την καλύτερη έκδοσή του. Οπότε κάθε Σεπτέμβρη γίνεται και μια καινούργια έκδοση, προσθέτοντας εμβόλιμα στοιχεία σε κάθε κεφάλαιο.
Ποιος είναι ο χορογράφος μέντορας σας που ξεχωρίζετε και για ποιους λόγους;
Στο χορό αυτό που ξεχωρίζεις είναι εκείνο που σου αγγίζει την ψυχή και σε κάνει να νιώσεις κάτι. Οπότε, αφού ο χορός κρύβει αυτή τη μαγεία, δηλαδή αγγίζει την ψυχή, θα πω ότι αυτός ο οποίος μου ‘άγγιξε’ την ψυχή και συνεχίζει να μου την ‘αγγίζει’ είναι ο Ισραηλινός χορογράφος ο Shechter Hofesh. Με αυτόν έχω μια ψυχική σύνδεση όταν βλέπω τα έργα του. Είχα την τύχη να σπουδάσω χορό σε μια καλή εποχή – από το 2007 έως το 2010. Τότε, υπήρχαν πολλές δράσεις και παραστάσεις χορού στην Ελλάδα. Τώρα, δυστυχώς, δεν υπάρχουν αυτές οι δράσεις.
Οπότε η πρώτη γνωριμία μαζί του έγινε τότε. Είχε έρθει στην Ελλάδα για παραστάσεις κι έτσι τον γνώρισα.
Γνώρισα τη δουλειά του και είπα ότι αυτό που βλέπω με αγγίζει και μου ταιριάζει. Θέλω να το ακολουθήσω και να το εξελίξω.
O σύγχρονος χορός μας έχει δείξει τα τελευταία χρόνια ότι μπορεί να γίνει εξαιρετικά πολυδιάστατος. Ποια είναι η δική σας άποψη;
Ο χορός είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο. Όπως όλα τα φαινόμενα, αυτή την εποχή εξελίσσεται με μεγάλες ταχύτητες. Όπως εξελίσσεται η τεχνολογία, κάπως έτσι εξελίσσεται και ο σύγχρονος χορός. Το ανθρώπινο σώμα έχει μια πολυδιάστατη φύση κι απλά εμείς οι χορευτές την εξερευνούμε και την πάμε πιο βαθειά. Οπότε ναι, αυτό το είδος χορού είναι ανοιχτό στο να εξερευνήσει κάθε είδους κίνηση, κάθε είδους σύνδεσης της αλήθειας των κινήσεων, με αποτέλεσμα να τον κάνουμε όλο και πιο πολυδιάστατο. Ακολουθούμε την αρχή της εξέλιξης οπότε ό, τι κάναμε σήμερα θεωρείται παλιό και θέλουμε κάτι καινούργιο.
Τι φτιάχνει κατά τη γνώμη σας έναν καλό χορογράφο;
Ένας χορογράφος πρέπει να είναι ο ίδιος πολυδιάστατος, να έχει αρκετές γνώσεις, να συγκαλύπτει με όλα τα είδη τέχνης, να διαβάζει, να συνεργάζεται, να είναι κοντά στη φύση, να συνδιαλέγεται με τον άνθρωπο, με όλες τις ηλικίες, να ‘διαβάζει’ ψυχισμούς, να ‘διαβάζει’ ανάγκες και όλα αυτά να τα συνθέτει με το δικό του προσωπικό τρόπο και με τη δημιουργία των έργων του.
“Η κίνηση ποτέ δεν ψεύδεται. Είναι ένα βαρόμετρο που δείχνει την κατάσταση της ψυχής, σ’ όλους όσους είναι ικανοί να την διαβάσουν”. Σχολιάστε μας τη συγκεκριμένη δήλωση της Martha Graham από τη δική σας οπτική πλευρά.
Όταν το είχα ακούσει αυτό για πρώτη φορά ήμουν πολύ μικρός και δεν μπορούσα να το αντιληφθώ. Νομίζω ότι τώρα, αυτή τη στιγμή, μπορώ να το καταλάβω και μάλιστα να αντιληφθώ τον τρόπο με τον οποίο η Μάρθα Γκράχαμ ήθελε να το επικοινωνήσει. Ακούγοντας το αυτό σε μία νεαρή ηλικία ψάχνεις να βρεις την κυριολεξία της σημασίας του, ενώ όλο αυτό είναι λίγο αλληγορικό. Πρέπει να το πάμε λίγο πιο βαθειά. Η ουσία αυτού βρίσκεται στη σύνδεση της ψυχής με το σώμα και ότι προϋπάρχει σαν αίσθημα, σαν κίνηση και σαν βίωμα. Η κίνηση λειτουργεί για να μεταφέρει όλα τα παραπάνω… σαν ένα τεστ αλήθειας που η κίνηση το δείχνει.
Στη διάρκεια ενός σεμιναρίου σας αναφέρατε, μεταξύ άλλων, ότι εμείς οι Έλληνες έχουμε καταγεγραμμένο στο DNA μας το να ‘πιάνουμε’ αμέσως το ρυθμό και χάρη σ’ αυτό το χαρακτηριστικό μας έχουμε ένα ατού ως προς την επιλογή μας σε παραγωγές στο εξωτερικό. Αναλύστε μας περεταίρω τη διαπίστωσή σας…
Είμαστε ένας πολύ τυχερός λαός γιατί έχουμε μία πολύ πλούσια μουσική παράδοση. Έχουμε μουσικές οι οποίες είναι γραμμένες στα 5/8, στα 7/8, στα 9/8. Οπότε είναι κάτι το οποίο βρίσκεται στην παράδοσή μας και χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε βρίσκεται στο DNA μας. Είναι τα ακούσματα που έχουμε ως παιδάκια από τον παππού και τη γιαγιά, από κάποιο πανηγύρι, από παραδοσιακά τραγούδια που τα ψιθυρίζουμε ή τα τραγουδάμε. Είναι αυτές οι στιγμές που ερχόμαστε κοντά στις καταβολές μας, μέσα από ένα παραδοσιακό χορό ή παραδοσιακό τραγούδι. Η διαδικασία αυτή μας βάζει μέσα σ’ αυτά τα ηχητικά - ρυθμικά μοτίβα και μέσα σ’ αυτή τη μουσικότητα που κρύβουν. Οπότε κάπως με αυτό τον τρόπο μπαίνει και στο DNA μας. Αυτά τα ακούσματα κρύβουν μια μουσικότητα. Ένας χορευτής ο οποίος έχει μουσικότητα και χορεύει μπορεί πολύ εύκολα να φέρει στην επιφάνεια τη χορευτικότητα. Αυτό το εν – δυο, εν – δυο που υπάρχει σε αρκετούς παραδοσιακούς χορούς από μόνο του προκαλεί μία δυναμική, επηρεάζει τη διάρκεια και τις εσωτερικές αξίες ενός μουσικού μέτρου, με αποτέλεσμα εμείς να το αποδίδουμε αυτό κινητικά και να μας κάνει να το χρωματίζουμε χορευτικά, μέσα από διαφορετικές διαδρομές. Οπότε ‘ναι’ αυτό νιώθω ότι μας επηρεάζει, με αποτέλεσμα να μας δίνει ένα ρυθμικό παιχνίδι. Είναι γεγονός ότι αρκετοί Έλληνες χορευτές φεύγουν στο εξωτερικό. ‘Ναι’ ξεχωρίζουμε… κάνουμε ‘μπαμ’… Γιατί σαν λαός έχουμε ένα ταμπεραμέντο που αν αντιληφθούμε ότι αυτό συνδυάζεται μ’ ένα ταλέντο στο χορό, τότε δεν διστάζουμε καθόλου να το δείξουμε. Θα μπούμε μπροστά!
Μιλήστε μας για την εμπειρία σας στο ‘International Ballet & Contemporary Summer Workshop’ στο οποίο συμμετείχατε ως δάσκαλος
Θα ξεκινήσω μιλώντας για τον υπέροχο άνθρωπο που το διοργανώνει, τη Χρύσα Ψωμιάδου… γιατί ξεκινάνε πολλά πράγματα από εκεί. Ξέρεις ότι όταν μιλήσεις με τον συγκεκριμένο άνθρωπο, τότε αντιλαμβάνεσαι και ποια είναι η ενέργεια του τι θέλει να προσφέρει. Όταν, λοιπόν ταιριάζουν τα θέλω μας και η προσφορά αυτή είναι από κοινού, τότε αυτό το εγχείρημα αποκτάει μια μεγαλύτερη αξία. Όσον αφορά στο συγκεκριμένο σεμινάριο, το να προσεγγίζεις αυτές τις ηλικίες, ουσιαστικά πλησιάζεις σε φρέσκα όνειρα. Και το να μπορείς να βοηθήσεις σ’ αυτό το φρέσκο όνειρο να πραγματοποιηθεί ή να το εξελίξεις είναι κάτι για το οποίο νιώθεις κι εσύ ότι συμβάλλεις μ’ ένα λιθαράκι. Είναι υπέροχο να καθοδηγήσεις και ν’ ανάψεις φώτα σ΄ένα δρόμο όπως αυτόν του χορού.
CV - Λίγα λόγια για τον Πλωτίνο Ηλιάδη
Ο Πλωτίνος Ηλιάδης σπούδασε κλασικό και σύγχρονο χορό στη Κρατική Σχολή Χορού και αποφοίτησε από την Ανώτερη Επαγγελματική Σχολή Χορού “Ραλλού Μανού”.
Έχει ολοκληρώσει το μεταπτυχιακό πρόγραμμα του S.E.A.D , με τίτλο “Performing in Art” κατά τη διάρκεια του οποίου συμμετείχε στην ομάδα “Bodhi Project” 2010-2011.
Έχει χορέψει με τους εξής χορογράφους: Matej Kejzar , Maya M. Carrol, Zoe Knights, Magdalena Reiter και David Zambrano όπου παράλληλα συμμετείχε στο intensive workshop on «Flying Low and Passing Through» στη Αθήνα το 2015. Συνεργάζεται με τις ομάδες “Ασώματες Δυνάμεις” στη Κύπρο και την ομάδα της Νατάσσας Ζούκα στη Ελλάδα.
Πτυχιούχος Τ.Ε.Φ.Α.Α. Σερρών (Α.Π.Θ.) με κατεύθυνση στη Βιολογία της Άσκησης. Πιστοποιημένος εκπαιδευτής στα συστήματα Pilates, BodyART™, στη μέθοδο GYROTONIC(R) και κάτοχος του διπλώματος Yoga Alliance 200. Υπεύθυνος του προγράμματος Stretch Concept στην εταιρεία “The Concept”.
Δημιουργός του συστήματος, “Speed the Spiral”.Ένα σύστημα όπου αντιμετωπίζει το σώμα ως το τέλειο εργαλείο, βάζοντας το στη διαδικασία να πειθαρχεί και να ενεργοποιεί στα βέλτιστα το νευρομυϊκό σύστημα. Μέσα από χορευτικούς συνδυασμούς με έντονο το στοιχείο της ροής (flow), διερευνάται η σωστή διαχείριση του σώματος και η συνεχής εξέλιξη της τεχνικής. Οι πέντε βασικοί πυλώνες που δουλεύουμε στο μάθημα είναι: η συνεχόμενη ροή, οι μεταφορές βάρους, οι αλλαγές επιπέδων, η ταχύτητα και η ακρίβεια εκτέλεσης, οι εναλλαγές δυναμικών. Στόχος, να εκπαιδεύσουμε το σώμα να μπορεί να ανταποκριθεί με ακρίβεια σε υψηλό βαθμό πολυπλοκότητας της κίνησής του. Κύριος πρωταγωνιστής είναι το Spiral που ρέει συνεχώς στο σώμα και στις αρθρώσεις έτσι ώστε η ενέργεια να μεταφέρεται με συνεχόμενη ροή από το ένα σημείο του σώματος στο άλλο με τη λιγότερη δυνατή προσπάθεια.